MATERI BAHASA JAWA KELAS XI SEMESTER II
BAB I
A. Musyawarah
Musyawarah iku kegiatan kanggo
ngrembuk sawijining babagan utawa perkara kanggo nggoleki solusi utawa cara
ngrampungake perkara iku. Tujuane musyawarah yaiku kanggo nggolek mupakat. Ana
ing musyawarah, kabeh anggotane entuk guneman lan menehi panemu (pendapat).
Saka sakeheng panemu kasebut banjur dirembuk maneh amrih becike. Sawise iku
dijipuk dudutane utawa kesimpulane minangka pasarujukan utawa mupakat.
Musyawarah bakal bisa lumaku kanthi becik menawa kabih kang magepokan karo
kegiyatan iku ngetrepi kewajibane dhewe-dhewe. Adakane anane sawijine pawongan
kang dadi suh, kang mranata lakune musyawarah. Umpama ana ing rapat sering
diarani moderator. Moderator iku kang bakal miwiti kanthi ngandarake apa kang
di rembug, mratitisake sapa kang kajibah ngudal panemu, menehi kalodhangan
marang kang nanggapi, lan kang pungkasan mesthi bae nemtoake dudutan /
simpulan.
B.
Nyemak pawarta
Ana sajeroning bebrayan ana
tembung krungu, ngrungokake, lan nyemak. Ketelune beda-beda tegese.
·
Krungu tegese proses kegiyatan nanpa
swara sing dilakoni kanthi ora sengaja utawa sederma kebeneran
Tuladha : Nalika aku sinau, aku krungu
barang tiba saka gendheng.
·
Ngrungokake
tegese proses kegiyatan nampa swara sing dilakoni kanthi sengaja, nanging
during ana unsure pemahaman.
Tuladha : Nalika aku sinau basa jawa,
aku krungu lagu karemenanku, sebanjure aku ngrungokake lagu kui, aku sinau
maneh.
·
Nyemak
tegese proses
kegiyatan nyamak lambing-lambang lisan kanthi nggatekna kang tumenen, paham,
apresiatif, sarta interpretasi antuk informasi, nangkep isi utawa pesen sarta
paham tegese babagan sing diomongake pambicara.
Tuladha : Aku mesthi nyamak piwulangan
sing diparengake guruku kanthi tumenen, sinambi nyatet bab-bab penting sing
diparingake.
à Jinising nyemak kaperang dadi
loro, yaiku :
a.
Nyemak
ekstensif
Tegese
proses nyemak ana bebrayan sabendinane. Kayata nyemak radio, televise,
pacelathon ning pasar.
Ana patang perangannyemak ekstensif :
1.
Nyemak
Sekunder, yaiku sing kedadiya sarana kebeneran. Umpamane : lagi sinau bias
ngrungokake wong omong, swara radio, tv, lsp.
2.
Nyemak
Sosial, yaiku nyemak sing ditindakake ana bebrayan social. Kayata : pasar,
terminal, kantor pos, lsp.
3.
Nyemak
Estetika / Apresiatif, yaiku kegiyatan nyemak kanggo nikmati karya sastra.
Kayata : nyemak puisi, cerita, syair lagu, lsp.
4.
Nyemak
Pasif, yaiku ngrungoake seng dilakoni kanti tampa ana upaya sadar.
Kayata
nyemak basa dhaerah ngasi tekan bisa.
b.
Nyemak
Intensif
Tegese
kegiatan nyemak sing di lakoni kanthi tumenen lan konsentrasi sing dhuwur.
Cirri-ciri
nyemak intensif :
a.
Nyemak
kanthi pemahaman
b.
Nyemak
kanthi kebak konsetrasi
c.
Nyemak
paham basa formal
d.
Diakhiri
reproduksi hasil simakan
Jinising nyemak intensif yaiku :
1.
Nyemak
kritis tegese :kegiatan nyemak sing dilakoni kanti tumenen kanggo menehi biji
kang objektif, nemtoake asli lan orane, kaluwihan, lan
kekurangan-kekurangangane.
2.
Nyemak
konsentratif, tegese : kegiatan nyemak sing dilakoni kanthi permati,kanggo
entuk pemahaman sing apik tumrap informasi sing dirungoake.
Tujuan
nyemak konsentratif yaiku :
-
Manut
petunjuk-petunjuk / pituduh-pituduh (umpamane : pituduh ngisi formulir
pendaftaran.
-
Nggoleki
sesanbungane antar unsure sanjroneng nyemak.
-
Nggoleki
sesanbungane kuantitas lan kualitas sanjroneng komponen.
-
Nggoleki
informasi penting.
-
Nggoleki
urutan penyajian bahan semakan.
-
Nggoleki
gagasan utama.
3.
Nyemak
ekploratif, tegese kegiatan nyemak sing dilakoni kanti permati kanggo entuk
informasi anyar. Tejuane :
-
Nemokake
gagasan anyar.
-
Nemokake
informasi anyar lantambahan saka bidang tertentu.
-
Nyemak
kanggo nemokake topic-topik anyar sing bisa dikembangake.
-
Nemokake
unsure-unsurbahasa sing sifate penting.
4.
Nyemak
interogatif,tegese : kegiatan nyemak sing duweni tujuan kanggo nggoleki
informasi kanthi cara ngajokake pitakon-pitakon sing diarahake tumraping
entuk-entukaning informasi. Tejuane :
-
Kanggo
nggoleki fakta-fakta kasunyatan.
-
Nyemak
gagasan anyar.
-
Nyemak
kanggo entuk informasi sing disemak asli opo ora.
C. Nyemak musyawarah
Nyemak musyawarah iku kalebu nyemak
intensif, yaiku nyemak konsentratif. Topik sing dirembug ana sajroning
musyawarah kuwi beda-beda. Musyawarah dadi gayeng menawa taksih isih actual
Kanggo nggoleki informasi penting
ana sajroning musyawarah bisa nggunakake format ing ngisor iki :
1.
Tema
/ topic
2.
Paraga
musyawarah
3.
Isi
musyawarah
a.
Pambuka
b.
Isi
c.
Panutup
4.
Simpulane
D. Kawruh Sapala
1.
Rura
Basa
Rura basa yaiku
rakitaning tembung kang luput, nanging wis umum utawa lumrah di gunakake ing
masyarakat. Mula rura basa uga diarani tembung-tembung kang salah kaprah.
Tuladha
:
-
Kelan
lodeh, tegese : nggodog jejanganan supaya dadi lodeh.
-
Nggodog
wedang, tegese : nggodog banyu
kanggo gawe wedang.
-
Nguleg
sambel, tegese : nguleg bumbu
digawe sambel.
-
Mbakar
sate, tegese : mbakar
daging kanggo gawe sate.
-
Menek
krambil, tegese :
menek wet krambil.
2.
Kerata
Basa (Jarwa Dhosok)
Kerata basa yaiku tembung kang di
gothak-gathokake supaya cocok karo karepe utawa kahanane.
Tuladha
:
-
Tuwa,
tegese : gampang metune nyawa.
-
Cengki,
tegese : kencenging piker.
-
Brekat,
tegese : mak brek yen diangkat.
-
Guru,
tegese : digugu lan ditiru.
-
Wanita,
tegese :wani ditata.
E. Pariwara / Iklan
1.
Pengertene
pariwara / iklan
Pariwara / iklan
yaiku sawijining pesen babagan barang / jasa (poduk) kang digawe dening
produsen kang diandharake lumantar media (cetak, audio, elektronik) utawa papan
panggonan umum kang ditujukake marang bebrayan agung. Ancase pariwara yaiku
supaya masyarakat kesengsem gelem tuku utawa nggunakake barang utawa jasa
kasebut.
Ancas pariwara
yaiku :
a.
Menehi
ngerti masyarakat.
b.
Ngajak
masyarakat supaya tuku utawa nggunakake produk kasebut.
2.
Perangan
pariwara / iklan
Bab kang kudu
digatekake nalika nggawe pariwara yaiku :
a.
Ukara
cekak lan aos (singkat dan jelas).
b.
Basa
kang digunakake bisa dingerteni utawa ora mbingungake (komunikatif).
c.
Tulisan
lan gambare narik kawigaten.
3.
Unsur-unsur
pariwara / iklan
Unsure iklan ing
antarane kayata :
a.
Jeneng
barang / jasa kang ditawakake.
b.
Alamat
produsen.
c.
Kahanan
barang / jasa kang ditawakake, lsp.
BAB II
A.
Sesorah /
Tanggap Wacana
1.
Pengertene
sesorah
Sesorah
yaiku jlentrehna gagasan / ide pokok ing sangarepe wong akeh.
2.
Tujuane
sesorah
a.
Kanggo
menehi pengerten utawa kawruh.
b.
Kanggo
menehi kabar utawa informasi marang wong liyo.
c.
Aweh
panglipur.
d.
Mbujuk
supaya melu apa kang diandharake pamicara.
3.
Metode
sesorah
a.
Metode
naskah, yaiku metode kang digunakake kanggo sesorah resmi sing diwaca kanthi
langsung.
b.
Metode
apalan, yaiku naskah sing wis dirancang sadurunge ora kanggo diwaca ananging
diapalake.
c.
Metode
dadakan, yaiku metode kang ditindakake ndadak tanpa nggawe naskah ndisik.
d.
Metode
ekstemporan, yaiku sesorah kanthi nggunakake cathetan cilik kang isine bab-bab
sing dianggep penting kanggo sesorah.
4.
Bab
wigati supaya anggone sesorah bisa kaleksanan kanthi becik :
a.
Basa
b.
Busan
c.
Wiramaning
swara
d.
Solah
bawa / sikap
5.
Unsure-unsur
sesorah
Unsure
kang ana ing sesorah yaiku 5W + 1H.
6.
Perangan
sesorah
a.
Salam
pambuka
b.
Pambuka
(purwaka basa)
-
Atur
pakurmatan
-
Atur
puja-puji
-
Atur
panuwun
c.
Isi
(surasa basa)
d.
Panutup
(wacana basa)
-
Pangarep-arep
-
Ngaturake
luput
e.
Salam
panutup
7.
Ciri
– ciri wacana persuasif
a.
Mbudidaya
supaya sarujuk (satuju)
b.
Proses
supaya wong percaya lan bisa nampa kang dikarepake penulis / celathu
c.
Tansah
ngendhani dredah
B.
Cerita Rakyat
1.
Pengertene
cerita rakyat
Cerita rakyat yaiku cerita kang ngembaka
ing sawijining dhaerah lan dianggep minangka asli karya kolektif (bebarengan)
karo masyarakat ing papan iku. Cerita rakyat ing tanah jawa iku akeh wujude,
ing antarane : legenda, dongeng, mite, lsp. Thuladha : Andhe – andhe Lumut,
Nyai Rara Jonggrang, Bandunng Bandawasa, lsp.
2.
Unsur
cerita rakyat
a.
Tokoh
b.
Alur
c.
Setting
d.
Amanat
/ pesen
Sumber : tim mgmp bahasa jawa smk kab. jepara
0 comments:
Post a Comment